В работе представлены основные подходы разработки тросового параллельного робота на базе научных исследований Института механики и машиноведения имени академика У.А. Джолдасбекова. Изготовлен прототип подвесного точечного тросового параллельного робота (ТПР), который состоит из неподвижной прямоугольной рамы, четырех лебедок, четырех гибридных шаговых двигателей с драйверами и четырех тросов. Прототип ТПР оснащен 4 датчиками силы, для экспериментального определения силы натяжения тросов. Датчики силы подключены к измерительной тензометрической системе ZET 058. Разработан графический интерфейс управления прототипом ТПР для воспроизведения концевым эффектором кривых (круг, эллипс и т.д.). Прототип ТПР имеет возможность ручного управления поступательным движением концевого эффектором: вперед-назад, влево-вправо, верх-вниз. Данный прототип ТПР используется в институте для проведения научно-исследовательских работ магистрантами и докторантами и для проведения практических семинаров для студентов. Проведение студентами лабораторных работ, с использованием прототипа подвесного точечного ТПР, дало эффект лучшего понимания структуры и работы ТПР. Стоит отметить, что студенты, после практической работы на прототипе ТПР, быстрее усвоили методы кинематического, статического и динамического анализа и управления ТПР. Кроме этого, у студентов появился интерес к усовершенствованию и созданию принципиально новых ТПР.

https://doi.org/10.48081/UPPD2511

2022

Выпуск 3

В работе исследованы процессы структурообразования литой стали микролегированной бором. Для исследования в работе была выбрана сталь 28ХМР, которая в дальнейшем подвергается термической обработке. Для сравнительных плавок при проведении исследования использовали сталь 30ХМА, которая близка по химическому составу, что позволяло исключить при исследовании влияние таких химических элементов как углерод, хром и молибден на формирование литой структуры стали. В работе использовали методы оценки макроструктуры заготовок по стандарту организации СТО - 007-2009 и оптико – эмиссионную спектрометрию по ГОСТ 18895. Выплавка стали осуществлялась в дуговой печи (ДСП) емкостью 60 тонн одношлаковым процессом с доводкой стали на агрегате ковш-печь (АКП) и ковшевом вакууматоре (КВ). Экспериментальным путем выявлено положительное влияние микролегирования стали бором на макроструктуру непрерывнолитой заготовки. Установлено положительное влияние процесса микролегирования стали бором на такие показатели макроструктуры трубной непрерывнолитой заготовки, как центральная пористость и осевая химическая неоднородность (улучшение качества примерно в два раза), что может быть связано с образованием мелкодисперсных нитридов бора, являющихся центрами кристаллизации и приводящие к уменьшению зоны столбчатых кристаллов и размера зерна стали. На втором этапе работы была получена математическая модель зависимости развития центральной пористости от технологических параметров разливки (скорость литья и температура жидкой стали).

https://doi.org/10.48081/UOZH2182

2022

Выпуск 3

Due to the fact that with the great competition of technical inspection points, there is a need to increase the efficiency of the lines of technical control of road transport. Technical control lines are a whole range of diagnostic equipment designed to assess the technical condition of motor vehicles. The efficiency of vehicle technical control lines is understood as the number of vehicles per unit of time. Roller stands for diagnosing brake systems of motor vehicles are widely used in the automotive industry. To date, the issue of increasing the efficiency of diagnosing the braking systems of road transport by increasing the reliability and accuracy of the diagnosis is relevant in this area. The purpose of this article is to provide a mathematical description of the process of a motor vehicle leaving a roller brake tester. The developed mathematical apparatus makes it possible to determine the condition for the independent departure of motor vehicles from the stand, taking into account the values of the traction force and the force of resistance to the departure of the rollers of the stand. During the research, methods of analysis and mathematical modeling were applied. The obtained research results can be used to develop software for the operational calculation of the brake tester parameters.

https://doi.org/10.48081/JIRT6053

2022

Выпуск 3

В условиях острой конкурентной борьбы, наблюдающейся в настоящее время практически в любой сфере, особенно острым является вопрос сокращения затрат. Возможным направлением решения этого вопроса является сокращение транспортных затрат, в том числе, путем обоснования применяемой технологии перевозки. Поскольку в настоящее время автотранспортные предприятия практически сняли с себя функцию организации и планирования выполнения заказов, и в основном ограничиваются передачей транспортных средств в аренду, обоснованно выбранная технология грузовых перевозок позволит добиться существенного сокращения временных затрат и, тем самым, существенно снизить стоимость аренды транспортных средств. В современной научной литературе выделяют две основные технологии грузовых автомобильных перевозок, различающихся применяемыми при планировании подходами и методами решения задач: перевозки грузов помашинными отправками и мелкими отправками. Данное исследование направлено на выявление различия при применении различных технологий получаемых результатов. В рамках данной работы выполнено предварительное исследование планирования применения различных технологий перевозок грузов в городских условиях эксплуатации. В результате сравнения полученных результатов, установлена необходимость выполнения дальнейших исследований в данном направлении.

https://doi.org/10.48081/GAHH3858

2022

Выпуск 3

В данной статье представлены характеристики качества углей месторождения Жалын с целью возможности получения твердых восстановителей, использующихся в производстве ферросплавов. Приведенные сравнительные характеристики химического и технического состава рассматриваемых углей позволяют судить о возможности применения данного типа углей в качестве восстановителя: сведения о качестве угля по содержанию серы, фосфора, золы и некоторые физико-химические свойства указывают на соответствие к требованиям кокса. Экспериментальным путем, в результате термической обработки до 1200 С° с выдержкой в 30 мин с последующим, естественным охлаждением, были получены твердые образцы из углей месторождения Жалын. Полученный технический и химический состав соответствуют предъявляемым требованиям к восстановителям: W – 1,88 %, A – 12,54 %; V – 3,8, содержание S и P равны соответственно – 0,58 и 0,23 %. Ввиду постоянного поиска альтернативных видов восстановителей для производства ферросплавов и недостаточности изученности рассматриваемого типа углей проведение исследований в данном направлении является актуальным и перспективным в условиях внутреннего рынка Казахстана.

https://doi.org/10.48081/HMWS9874

2022

Выпуск 3

Мақалада КОМПАС-3D үшін APM FEM бағдарламалық ортасында шойын құймасын жүктеуді имитациялық үлгілеу нәтижелері келтірілген. Шойын құймасы алюминий электролизерлері үшін анодтарды құрастыруда қолданылады. Жүргізілген зерттеулердің мақсаты анодтарды бөлшектеу процесінде шойын құймасының гидравликалық пресс арқылы алынған кезде кернеулі-деформацияланған күйін анықтау болды. Өндірістік деректерді ескере отырып, шойын құймасын бұзу (алып тастау) процесі кезіндегі жүктеуді имитациялық үлгілеу үшін екі 3D модель салынды: «саңылауы бар шойын құймасы» және «түбі құйылған шойын құймасы». Бұл іс жүзінде анод ұстағыштың емігі әрдайым тығыз орнатылмайтындығына және емік пен анодтың көмір блогы арасында қашықтық пайда болатындығына байланысты. Шын мәнінде, пресстің шойын құймасына қолданылатын күш құйманың диаметрі мен биіктігіне байланысты және 1 цилиндрге сәйкес күш 4000 кН жетуі мүмкін. Жүргізілген үлгілеу нәтижесінде саңылаусыз шойын құймасына гидравликалық пресстің пуансоны жасаған қысымы шойын құймасының бүкіл бетіне біркелкі бөлінетіні анықталды. Тиісінше, бұл жағдайда гидропресс қысымы анод ұстағыштың емігінен шойын құймасын толығымен бұзу және толығымен алып тастау үшін жеткіліксіз.

https://doi.org/10.48081/SEGB6223

2022

Выпуск 3

Бұл мақалада ГБЖ-ны техникалық пайдалану кезіндегі технологиялық процестерді теориялық зерттеу ұсынылған. Автомобиль көлігінің қоршаған ортаға және адамға теріс әсерін азайту басты мақсаттардың бірі болып табылады, сонымен қатар автомобильді техникалық пайдалану және жылжымалы құрамға техникалық қызмет көрсетуді, жөндеуді, сақтауды және май құюды нормативтік-техникалық қамтамасыз етуді талап етеді. Сұйытылған көмірсутек газдары ағызу технологиялық процесінің негізгі параметрлері сұйық фазаны ағызу үшін қажетті уақыт пен қысым болып табылады. Бұл фазалар СКГ-ны автомобиль газ баллонынан толық ағызу ұзақтығын, яғни автомобильдің ағызу орнында болу уақытын анықтайды. Автомобиль газ баллонынан СКГ ағызудың технологиялық процесінің параметрлерін анықтау бойынша эксперименттік зерттеулердің нәтижелері келтірілген. Сынақ жүргізу үшін эксперименттік қондырғы жасалды. Эксперименттік қондырғыға мультиклапанмен жабдықталған автомобиль газ баллонынан СКГ ағызу бекеті және СКГ ағызу магистралі кіреді. Эксперименттердің міндеттері: СКГ ағызу бекетінің ұсынылған нұсқасының және мультиклапанмен жабдықталған автомобиль газ баллонынан газды ағызу магистралінің жұмысқа қабілеттілігін бағалау; СКГ ағызу технологиялық процесі параметрлерінің қоршаған орта температурасынан өзгеруін зерттеу; эксперимент нәтижелері бойынша математикалық модельді тексеру.

https://doi.org/10.48081/IEEK7871

2022

Выпуск 3

This article provides an overview of the current state of the problem of processing electronic waste in order to extract metals and other valuable components. Electronic waste is a source of potential danger to the environment, but at the same time a valuable raw material containing non-ferrous and ferrous metals. The content of some non-ferrous metals in electronic waste may exceed their content in mineral raw materials by several times. So, the content of printed circuit boards (PCBs) can reach up to 30% of the weight of printed circuit boards, and tin up to 2-4%. In addition, a ton of used smartphones can contain up to 30 grams of gold. It is also known that during the processing of secondary raw materials, the costs of obtaining metals are many times lower compared to the processing of mineral raw materials. Despite this, worldwide the percentage of recycling of electronic waste does not exceed 10%. This fact requires a revision of traditional a PCBs to the processing of electronic waste and the formation of new, less costly and more environmentally friendly methods based on a review and analysis of existing a PCBs. To this end, the article considers examples of modern methods tested in laboratory conditions and already existing commercial technological solutions in the field of processing. Based on the review of world experience, conclusions were drawn about the current state of the world and the prospects for recycling electronic waste in Kazakhstan.

https://doi.org/10.48081/DLCT7165

2022

Выпуск 3

Мақалада машина жасаудағы қолданылатын полимер арасындағы қазіргі уақыттағы трибология нұсқаулығы бойынша оңтайлы деп саналатын политетрафторэтилен жайлы қамтылған. Машина тораптарында қолданылатын ПТФЭ маңыздылығы көрсетілген. Политетрафторэтиленнің химиялық құрылымына қатысты сипаттамасы жазылған. Оның алу жолдарына қатысты сұрақтарға бірнеше жауаптар бар. Сондай-ақ иондық, гамма,электронды сәулемемен өңдеуге сараптама жүргізілген.Тозуға төзімділікті арттыру жолдарын қарастырылған. Модификациялау байланысты полимердің көлемдік және беттік қасиеттерінің өзгерісіне мысалдар келтірілген. Әр әдістің өзіндік ерекшелігі, кемшіліктері және артықшылығы анықталды. Айтылған материалдың трибологиялық және механикалық қасиеттерінің ерекшеліктері және осы қасиеттердің деформацияға әсеріне салыстырма талдау бар. ПТФЭ түрлендірудің электронды сәулелендіру әдісі бастапқы материалмен салыстырғанда сапалы материалды алуға мүмкіндігі туралы жазылған. Политетрафторэтилен кристалдық фазаның балқу температурасынан жоғары температурада сәулеленуі полимердің бірегей өзгерісі жайлы айтылады. Сондай ақ ролитетрафторэтиленді мехникалық және трибологиялық қасиеттерін өзгертуге алғашқы сәтсіздіктерге және де қазіргі кездегі бар зерттеулер мен нәтижелерге талдау бар. Таза ПТФЭ және өңделген полимердің қасиеттері арасындағы айырмашылықтары қарастырылды. Материалдың үйкеліс мақсатында сапасын арттырудың оңтайлы жолы, қойылатын талаптар сай политетрафторэтиленнің өндірістік сапасын жоғарлатын әдісті таңдауға негіздеме бар.

https://doi.org/10.48081/EJQC8553

2022

Выпуск 3

Важной задачей развития городского электротранспорта является сокращение затрат на строительство инфраструктуры. Значительное снижение стоимости продления линий в существующих системах городского электротранспорта может быть достигнуто путем отказа от строительства новых тяговых подстанций в случае наличия резерва по мощности системы тягового электроснабжения на действующих участках. В этом случае возникают секции тяговой сети повышенной протяженности, имеющие одностороннее питание. В работе выполнено сравнение нескольких способов обеспечения их электроснабжения: прокладки усиливающих проводов, размещения стационарных накопителей энергии, обеспечивающих выравнивание уровня напряжения контактной сети и применения контактно-аккумуляторного подвижного состава в режиме автономного хода. Выполнена оценка максимальной протяженности секций тяговой сети трамвая при известных размерах движения для каждого из вариантов. Лимитирующими величинами являются среднее и минимальное напряжения на токоприемниках движущихся по ней вагонов. Чтобы найти распределение напряжения на токоприемнике, методом тягового расчета получено распределение потребляемых вагоном токов. На основании статистических испытаний определены мгновенные падения напряжения в тяговой сети при различных состояниях находящихся на её секции вагонов. По итогам расчета выполнено технико-экономическое сравнение вариантов, предложены области эффективного применения предлагаемых решений.

https://doi.org/10.48081/NJYB6897

2022

Выпуск 3